Заданне 1. Знайдзіце і запішыце разгорнуты адказ на пытанне і складзіце да яго тэзісны план:
Гістарычныя этапы развіцця беларускай мовы. Узнікненне і фарміраванне беларускай мовы адбывалася ў непарыўнай сувязі з гісторыяй усяго славянства. У III тысячагоддзі да н. э. склалася славянская этнічная супольнасць – адзіны славянскі народ са сваёй культурай і мовай. Перыяд супольнага жыцця славян працягваўся да сярэдзіны I тысячагоддзя н.э. Увесь гэты час славяне карысталіся адной мовай, якую ў навуцы называюць праславянскай або агульнаславянскай. Гэты агульнаславянскі перыяд быў самым працяглым у гісторыі беларускай мовы. Ад яго ў мовах сучасных славян захаваліся аднолькавая лексіка, аднолькавыя фанетычныя заканамернасці і рысы граматычнага ладу. Гэта быў першапачатковы этап у гісторыі развіцця беларускай мовы. Затым у VI -VII ст. завяршылася рассяленне славян на вялікай тэррыторыі Еўропы і ў выніку ўтварыліся тры групы славянскіх плямен (усходнія, заходнія і паўднёвыя славяне). На іх аснове ў наступным стагоддзі склаліся асобныя славянскія народнасці. Беларуская народнасць сфарміравалася на аснове ўсходнеславянскіх пляменаў – крывічаў, дрыгавічаў і радзімічаў. На працягу Х - ХІІІ ст. ст. усходнеславянскія народнасці, у тым ліку і беларуская, карысталіся адной пісьмовай мовай – літаратурнай, выдатным помнікам якой з'яўляецца “Слова пра паход Ігараў.” Трэці этап развіцця беларускай мовы прыпадае на ХІІІ - XVII ст.ст. Ён супадае з утварэннем і дальнейшым развіццём беларускай народнасці як вядучай этнічнай супольнасці ў складзе Вялікага Княства Літоўскага, у якім землі сучаснай Беларусі склалі асноўную частку яго тэрыторыі. Мову гэтага перыяда прынята называць старажытнай беларускай або старабеларускай (сфарміравалася ў ХІV - XV ст.ст. на аснове ўсходне - славянскай літаратурнай мовы). Старажытная беларуская мова з XIV ст. з'яўлялася дзяржаўнай мовай у ВКЛ і выкарыстоўвалася ва ўсіх сферах гаспадарчага і грамадскага жыцця, ва ўрадавых установах, судзе, школе. На працягу XV - XVII ст. на ёй створана і да нашага часу захавалася пісьмовая спадчына. Збераглася вялікая колькасць справавых дакументаў. Сярод іх найбольш каштоўная - Літоўская метрыка. Крыніцай вывучэння мовы з'яўляюцца кнігі судовых і іншых запісаў буйнейшых гарадоў Беларусі (Гродна, Мінска, Полацка і т.д.). Развівалася мастацкая літаратура, пашырана было вершаскладанне (Андрэй Рымша, Сімяон Полацкі). Сведчаннем развіцця юрыдычнай думкі эпохі феадалізму з'яўляецца створаны на старажытнай беларускай мове Статут Вялікага Княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага (1529, 1566, 1588), адзіны ў Еўропе XVI ст. збор законаў. Прыкладамі вучэбнай літаратуры служаць “ Грамматіка словенска” “ Лаўрэнція Зізанія (1596). Важную ролю ў развіцці тагачаснай культуры адыграла кнігадрукаванне, заснавальнікам якой быў сын беларускага народа таленавіты вучоны і асветнік - Францішак Скарына, выдавецкая дзейнасць якога, распачатая ў 1517, паслужыла пачаткам кнігадрукавання ва ўсходніх славян. Вялікі ўклад у развіццё беларускай мовы ўнеслі Сымон Будны і Васіль Цяпінскі. Пасля 1569 года паводле Люблінскай Уніі ВКЛ аказалася ў палітычным падпарадкаванні Рэчы Паспалітай. Склаліся неспрыяльныя ўмовы для дальнейшага развіцця беларускай лiтаратурнай мовы. Яна паступова стала выцясняцца з усiх сфер грамадскага жыцця. У 1696 г. быў прынят закон, паводле якога беларуская мова, як дзяржаўная, забаранялася і ўводзілася польская. Канец XVII - XVIII ст.ст. пісьмовая беларуская мова знаходзілася ў заняпадзе. У канцы XVIII ст. Беларусь знаходзiцца ў складзе Расiйскай Iмперыi. Гэта быў заключны перыяд у працяглай гісторыі старажытнай беларускай лiтаратурнай мовы. Ён бедны на пiсьмовыя помнiкi: толькi беларуская народна - дыялектная мова па - ранейшаму жыла ў народзе, якi нязменна карыстаўся родным словам і стварыў надзвычай багаты фальклор. Перыяд новай беларускай лiтаратурнай мовы прыпадае на XIX і XX ст. ст. На тэррыторыі Беларусі на працягу ўсяго ХІХ ст. не існавала ні адной вышэйшай навучальнай установы, а на беларускай мове не было ні адной пачатковай школы. У 1840 г. Царызм спыніў дзеянне на Беларусі Статута ВКЛ, забараніў ужываць у афіцыйных дакументах назву ”Беларусь”. За ўсё ХІХ ст. на беларускай мове выйшла толькі 75 кніг, якія друкаваліся за межамі Расійскай дзяржавы. А пасля паўстання 1863 г. на працягу трыццаці гадоў на Беларусі не было ніводнай кнігі, надрукаванай на беларускай мове. Усё прывяло да таго, што яе традыцыі па сутнасці былі страчаны і новая літаратурная мова пачала фарміравацца на базе вуснай народна-дыялектнай мовы. У працэссе яе станаўлення галоўную ролю адыграла мастацкая літаратура. Найбольш значнымі творамі ХІХ ст. лічацца паэмы “Тарас на Парнасе” і “Энеіда навыварат”. Вялікая заслуга ў стварэнні беларускай літаратурнай мовы належыць В.Дуніну-Марцінкевічу, Ф.Багушевічу, Я.Баршчэўскаму. У іх творах удасканальваліся і замацоўваліся ў якасці нормы больш агульныя моўныя рысы, характэрныя для ўсіх беларускіх гаворак. На пачатку ХХ ст. была знята забарона карыстацца беларускай мовай, друкаваць на ёй. Сталі выдавацца беларускія газеты і часопісы “Наша ніва”, “Наша доля”, “Беларус” і інш. Узнікла выдавецтва “Загляне сонца і ў наша аконца”. Пачалі стварацца падручнікі для беларускіх школ. У мастацкую літаратуру прыйшлі пісьменнікі магутнага таленту: Я.Купала, Я.Колас, М.Багдановіч, М.Гарэцкі. Таксама выпрацоўваюцца лексічныя, арфаграфічныя, граматычныя нормы. Гэта быў самы плённы пепыяд у развіцці і станаўленні новай беларускай літаратурнай мовы за ўвесь час яе адраджэння. Наступны этап у гісторыі беларускай літаратурнай мовы звязаны быў з будаўніцтвам на пачатку 20-ых г.г. беларускай дзяржавы, якая стварыла неабмежаваныя ўмовы для яе выкарыстання і развіцця. Беларуская мова стала мовай дзяржаўных і гаспадарчых устаноў, мовай школы і навукі, мастацкай літаратуры і перыядычнага друку, радыё і тэатра. Літаратурная мова ўзбагацілася новай тэрміналагічнай лексікай. Развіваліся і ўдасканальваліся стылі, замацоўваліся моўныя нормы. Пачалося сістэматычнае і глыбокае даследванне фанетыкі, лексікі, граматычнага ладу беларускай літаратурнай мовы. З 30-ых г.г. паступовая сфера выкарыстання звужаецца. На практыцы руская мова набыла статус дзяржаўнай. Палітычныя працэсы ў 80 - пач. 90 -ых г.г. абудзілі ў людзей цікавасць да гісторыі і культуры. 26 студзеня 1990 г. быў прынят закон аб беларускай мове. У 1991 - 1992 г. першакласнікі пайшлі ў беларускамоўныя класы. У апошнія дзесяцігоддзі беларуская мова працягвае ўзбагачвацца новымі сродкамі выразнасці, новай лексікай. Яна знаходзіцца ў няспынным удасканаленні і развіцці.
У прыведзеным тэксце выдзелім важныя палажэнні, падкрэслім ключавыя сказы і складзем тэзісны план. Тут можна вылучыць шэсць сэнсавых частак. Асноуную тэму і падтэмы тэксту сфармулюем наступным чынам.
Гістарычныя этапы развіцця беларускай мовы. 1. З ІІІ тыс. да н.э. па І тыс. н.э. складвалася і існавала славянская этнічная супольнасць. 2. У VII-ХІІІ ст.ст. складваліся асобныя славянскія народнасці, у тым ліку і беларуская: а) “Слова пра паход Ігараў” з'яўляецца выдатным помнікам ў гісторыі літаратурнай мовы. 3. У ХІІІ-ХVII ст.ст. утвараецца і развіваецца беларуская народнасць як вядучая этнічная супольнасць у складзе ВКЛ. 4. З канца XVII ст. па XVIII ст. Беларусь уваходзіць у склад Расійскай Імперыі, пісьмовая беларуская мова аказваецца ў заняпадзе. 5. У канцы XIX-XX ст.ст. пачынаецца перыяд новай беларускай лiтаратурнай мовы. 6. З 20-ых г.г. па 90-ыя г.г. беларуская мова удасканальваецца і развіваецца: а) На пачатку 20-ых г.г. беларуская мова стала мовай беларускай дзяржавы; б) З 30-ых г.г. руская мова стала дзяржаўнай на практыцы; в) У 1990 г. быў прыняты закон аб беларускай мове; г) У 1991 - 1992 г. першакласнікі пайшлі ў беларускамоўныя класы.
Заданне 2. Падбярыце з любога тэксту 10 прыкладаў марфалагічнай інтэрферэнцыі (па 5 форм роднага склону і па 5 форм меснага склону адзіночнага ліку рускіх і беларускіх назоўнікаў другога скланення), а таксама 5 прыкладаў сінтаксічнай інтэрферэнцыі. Марфалагічная інтэрферэнцыя:
Родны склон 1 не отъехал от леса – не ад’ехаў ад лесу 2 сильный удар грома – моцны удар грому 3 не будет дождя –не будзе дажджу 4 нет ветра – няма ветру 5 не видно лица – не бачна твару
Месны склон 1 Рассказывал о книге – расказваў пра кнігу 2 земля в снегу – зямля ў снезе 3 был на митинге – знаходзіўся на мітынгу 4 расспрашивала о жизни – распытвала пра жыццё 5 лежат на солнце – ляжаць на сонцы Сінтаксічная інтэрферэнцыя: 1 умнее сестры – разумнейшы за сястру 2 Извинить друга – прабачыць сябру 3 смеяться над тобой – смяяцца з цябе 4 спрашивает об этом – пытае пра гэта 5 зашел за мамой – зайшоў па маму
Заданне 3. Падбярыце па тры выразы з публіцыстычнага, навуковага і афіцыйна-справавога стыляў і складзіце з імі сказы выразнай функцыянальна-стылявой прыналежнасці.
1. Вуснапаэтычная творчасць – публіцыстычны стыль. Вуснапаэтычная творчасць з глыбокай старажытнасці і да нашага часу адыгрывае важную ролю ў духоўным жыцці народа. 2. Нацыянальне адраджэнне – публіцыстычны стыль. Янка Купала – класік сусветнай і беларускай літаратуры, народны паэт Беларусі, духоўны лідэр беларускага нацыянальнага адраджэння. 3. Рэспубліканскі інстытут – публіцыстычны стыль. Дадзены зборнік змяшчае тэсты Рэспубліканскага інстытута кантролю ведаў па беларускай мове, прапанаваныя абітурыентам пры правядзенні цэнтралізаванага тэсціравання ў 2005 — 2009 гадах. 4. Атамы вадароду – навуковы стыль. Кіслотамі ў хіміі называюцца рэчывы, у якіх атамы вадароду звязаны з так званымі кіслотнымі астаткамі. 5. Арганічныя злучэнні – навуковы стыль. Злучэнні, у склад якіх уваходзіць вуглярод, называюцца арганічнымі. 6. Працэсы абстрагавання і лагічныя меркаванні – навуковы стыль. У матэматыцы шырока выкарыстоўваюцца працэсы абстрагавання розных ступеняў, а метады атрымання вынікаў заснаваны выключна на базе лагічных меркаванняў (законаў). 7. Эканамічныя праванарушэнні – афіцыйна-справавы стыль. Суб'екты прадпрымальніцкай дзейнасці, якія ўчынілі эканамічныя праванарушэнні, нясуць адказнасць на падставе адпаведных актаў заканадаўства. 8. Органы статыстыкі – афіцыйна-справавы стыль. Ва ўсіх абласцях нашай рэспублікі, пачынаючы з 1 ліпеня 2011 года, органамі статыстыкі будзе штомесячна праводзіцца выбарачнае абследаванне ўласных дапаможных гаспадарак грамадзян, якія жывуць у сельскай мясцовасці. 9. Крымінальная справа – афіцыйна-справавы стыль. Крымінальная справа на грамадзян, арыштаваных у г.Мінску 5 чэрвеня 2010 года, перададзена ў пракуратуру для накіравання ў суд.
Заданне 4. Выпішыце з артыкула па спецыяльнасці (фізіка, матэматыка, праграмаванне, уводзіны ў спецыяльнасць і інш.) 20 словазлучэнняў (ці слоў) і перакладзіце іх на беларускую мову. У тэрміналагічным слоўніку ці ў слоўніку прафесіяналізмаў знайдзіце тлумачэнні гэтых слоў.
1) буфер обмена – буфер абмену: абсяг памяці для захавання і абмену тэкставай інфармацыі, вызначанай карыстальнікам паміж дастасаваннямі. 2) индикатор – індыкатар: а) элемент данных, які адлюстроўвае змяненне стану прылады альбо даных у працэсе працы вылічальнай сістэмы ці выканання асобнай праграмы; б) прылада для візуальнага адлюстравання інфармацыі. 3) канал – канал: аперацыя, якая злучае паслядоўныя каманды ці працэсы. 4) пользователь – карыстальнік: абанент (карыстальнік) сеткі ці сістэмы, які мае доступ да сістэмы апрацоўкі даных праз карыстальніцкую станцыю, працоўную станцыю, тэрмінал. 5) квалификация – кваліфікацыя: прафесійная сталасць работнікаў, іх падрыхтаванасць да выканання канкрэтных відаў прац, што вызначаецца наяўнасцю ведаў, навыкаў, вопыту. 6) объем – аб'ём: а) велічыня прадмета ў шырыню і вышыню, выражаная ў кубічных адзінках; б) памеры, велічыня ўвогуле. 7) отрицательный – адмоўны: а) меншы за нуль (пра велічыню, узятую са знакам мінус); б) від электрычнасці, часцінкамі якой з'яўляюцца электроны. 8) градус – градус: а)адзінка вымярэння вугла або дуг, роўная 1/360 акружнасці; б) адзінка вымярэння тэмпературы (вады, паветра). 9) фотоэлектрический эффект – фотаэлектрычны эфект: паяўленне электрычнага току пад уздзеяннем святла. 10) электрод – электрод: а) праваднік, праз які электрычны ток уводзіцца ў вадкасць або газ; б) стрыжань, па якім падводзіцца ток пры электразварцы. 11) конденсация – кандэнсацыя: а) накапленне чаго – небудзь; б) ператварэнне пары, газу ў вадкі стан. 12) интеграл – інтэграл: паняцце аб цэлай велічыні як суме сваіх бясконца малых частак. 13) нормаль – нармаль: перпендыкуляр да датычнай прамой або плоскасці, які праходзіць праз пункт дотыку. 14) модуль – модуль: лік , на які трэба памножыць лагарыфм адной сістэмы, каб атрымаць лагарыфм другой сістэмы. 15) предел – ліміт: норма, у межах якой дазволена карыстацца чым-небудзь. 16) координаты – каардынаты: велічыні, якія вызначаюць месцазнаходжанне пункта на плоскасці або ў прасторы. 17) алгоритм – алгарытм: сукупнасць правіл, якія вызначаюць змест і паслядоўнасць аперацый рашэння задач адпаведнага класса. 18) логорифм – лагарыфм: паказчык ступені, у якую неабходна ўзвесці лік-аснову, каб атрымаць дадзены лік. 19) радиоактивность – радыёактыўнасць: здольнасць атамных ядзер некаторых элементаў, (урану, радыю і інш.) самаадвольна распадацца, вылучаючы элементарныя часцінкі. 20) грань - грань: а) лінія, граніца, якая раздзяляе што – небудзь; б) старана геаметрычнай фігуры; в) рабро, якое ўтвараецца на месцы перасячэння дзвух плоскасцей; г) адна плоскасць ломанай паверхні цела.
Заданне 5. Падбярыце тэкст на рускай мове (100 – 120 слоў) па спецыяльнасці, у якім былі б дзеепрыметныя словазлучэнні з суфіксамі -ущ- (-ющ-), -ащ- (-ящ-), -ем- (-им-) і перакладзіце яго на беларускую мову.
Кинематика – это раздел механики, изучающий способы описания движения и связь между величинами, характеризующими эти движения. Задачей кинематики является определение кинематических характеристик движения (координат, скоростей и ускорений) и получение уравнений зависимости этих величин от времени. Для описания движения вводится прямоугольная система координат. Чтобы найти координаты тела в любой момент времени (решить основную задачу механики), нужно знать начальные координаты и вектор перемещения тела. Перемещением тела (материальной точки) называют направленный отрезок прямой, соединяющий начальное положение тела с его последующим положением. Перемещение, совершаемое за единицу времени, называют скоростью тела. Быстроту изменения скорости характеризует ускорение. Перемещение, скорость и ускорение – векторные величины. При решении конкретных задач удобно пользоваться методом проекций. Физические тела имеют определенные размеры. При решении задач по кинематике прямолинейного движения можно не интересоваться формой и размерами тела, считать их материальной точкой.
Кінематыка – гэта профіль механікі, які вывучае спосабы апісання руху і сувязь паміж велічынямі, якія характарызуюць гэтыя рухі. Задачай кінематыкі з'яўляецца вызначэнне кінематычных характарыстык руху (каардынатаў, хуткасцяў і паскарэнняў) і атрыманне раўнанняў залежнасці гэтых велічынь ад часу. Для апісання руху ўводзіцца прамавугольная сістэма каардынат. Каб знайсці каардынаты цела ў любы момант часу (вырашыць асноўную задачу механікі), трэба ведаць пачатковыя каардынаты і вектар перамяшчэння цела. Перамяшчэннем цела (матэрыяльнага пункта) завуць накіраваны адрэзак прамой, які злучае пачатковае становішча цела з яго наступным становішчам. Перамяшчэнне, якое здзяйсняецца за адзінку часу, называюць хуткасцю цела. Шпаркасць змены хуткасці характарызуе паскарэнне. Перамяшчэнне, хуткасць і паскарэнне – вектарныя велічыні. Пры вырашэнні канкрэтных задач зручна карыстацца метадам праекцый. Фізічныя целы маюць пэўныя памеры. Пры вырашэнні задач па кінематыцы прамалінейнага руху можна не цікавіцца формай і памерамі цела, лічыць іх матэрыяльнай кропкай.
Заданне 6. Напішыце інфарматыўную ці індыкатыўную анатацыю на любы параграф з падручніка па вашай спецыяльнасці.
Анатацыя на вышэйшую матэматыку: метад. указанні для студ. радыётэхн. спец. В39 завочн. і дыстанц. форм навуч. В 2 ч. Ч.1 / склад. А.Ф. Барысенка, Л.А. Конюх, М.І. Кобрынец. 2-е выд., перараб. і дап. – Мінск : БДУІР, 2009. – 44с.: іл. ISBN 978-985-488-382-3 (ч. 1) Частка 1 прызначана для студэнтаў завочнай і дыстанцыённай форм навучання. Змяшчае асноўныя тэарэтычныя матэрыялы, агульныя рэкамендацыі для самастойнага вывучэння курса вышэйшай матэматыкі, метадычныя указанні для выканання кантрольных работ № 1-4 і прыклады рашэнняў тыпавых задач.
1.Асабісты дакумент – заява: Рэктару УА “Вышэйшы дзяржаўны каледж сувязі” Студэнта факультэта электрасувязі (гр.101801) Кірыленка Сяргея Аляксандравіча Заява Прашу Вашага дозволу на перавод з эканамічнага факультэта дзеннай формы навучання на завочную форму навучання па гэтай жа спецыяльнасці у сувязі з сямейнымі абставінамі.
20 верасня 2011г. Подпіс
2. Справавы ліст – ліст-запытанне:
Згодна з загадам №808 ад 18.07.2008г., у нашу ўстанову была ўзята на працу Сушко Таццяна Янісаўна. За два тыдні да пачатку адзначанай працы ў Мінскай дыстанцыі сігналізацыі і сувязі яна атрымала траўму каленнага суставу. Так як Сушко Таццяна Янісаўна да атрымання названай траўмы нідзе не працавала і ў нас таксама не мела ніякага заробку, просім растлумачыць: 1. Ці мае Сушко Таццяна Янісаўна права на атрыманне на нашым прадпрыемстве дапамогі з-за часовай непрацаздольнасці? 2. Калі ў Сушко Таццяны Янісаўны ёсць такое права, то з якога разліку неабходна налічыць дапамогу па лістку непрацаздольнасці?
Дырэктар /Чурай П.У./ Подпіс Старшыня прафкама /Кіян С.А./ Подпіс
Літаратура:
1. Метадычныя рэкамендацыі і кантрольныя заданні па беларускай мове для студэнтаў-завочнікаў І курса БДУІР. Мн., 2002. 2. Ляшчынская В.А. “Студэнту аб мове”.Прафесійная лексіка. Мн., 2003. 3. Ляшчынская В.А. Беларуская мова. Тэрміналагічная лексіка. Мн.: РІВШ БДУ 2001. 4. Маршэўская В.В. Беларуская мова. Прафесійная лексіка. Практыкум. Гродна, 2000. 5. Міхневіч А.Я. Беларуская мова. Энцыклапедыя. Мн.: БелЭн, 1994. 6. Сцепанчук Ю.А. Беларуская мова. Спецыяльная лексіка. Вучэбна-метадычны дапаможнік. Мн.,2006.
