Цэль кантрольнай работы – замацаваць фанетычныя, арфаграфічныя і пунктуацыйныя правілы беларускай мовы.
Патрабаванні да кантрольнай работы. Кантрольная работа павінна быць выканана ў асобным сшытку ў рукапісным выглядзе. На тытульным лісце абавязкова ўказваецца назва факультэта, курс і нумар групы, прозвішча, імя, імя па бацьку. У пачатку работы адзначаецца нумар варыянта. Кантрольная работа павінна быць прадстаўлена на рэцэнзію да пачатка экзаменацыйна-заліковай сесіі.
Выбар варыянта кантрольнай работы. Выбар варыянта залежаць ад пачатковай літары прозвішча студэнта.
I варыянт II варыянт III варыянт А Г Ж У Н Р У Ц Э Б Д З К Л О С Ф Ч Ю В Е I М П Т Х Ш Я
Літаратура (падручнікі і дапаможнікі). 1. Беларуская мова / Пад рэд. М.С. Яўневіча – Мн., 1991 2. Беларуская мова. У дзвюх частках / Пад агульн. рэд. Л.М. Грыгор’евай – Мн., 1998 3. Капылоў І.Л., Рапацэвіч С.Я. Беларуская мова ў табліцах і схемах – Мн., 2005 4. Правілы беларускай арфаграфіі і пунктуацыі – Мн., 2008 (электронны варыянт дадаецца да кантрольнай работы) 5. Сямашка Л.І., Шкраба І.Р., Бадзевіч З.І. Курс беларускай мовы – Мн., 1996
Слоўнікі. 1. Грабчыкаў С.М. Беларуска-рускі слоўнік. 20000 слоў – Мн., 2004 2. Булыка А.М. Слоўнік іншамоўных слоў – Мн., 1993, 1999 3. Тлумачальны слоўнік беларускай мовы – Мн., 1998 4. Тлумачальны слоўніе беларускай літаратурнай мовы / Пад рэд. М.Р. Судніка, М.Н. Крыўко – Мн., 1996
Словы са змякчальным мяккім знакам з раздзяляльным мяккім знакам з апострафам без мяккага знака і апострафа хтосЬці пяцЬдзесят каменЬчык глянЬце маленЬкі песенЬка бацька у ВязЬме велЬмі пісьменнік НЬю-Дэлі мадэлЬер рэлЬеф пашталЬён ВасілЬеў В’етнам п'едэстал Прымор'е з'яднаць узгор'е суб'ектывізм раз'яднаць з'ява кап'ё аб'ехаць уз'езд аб'ектыўны суднапад'ёмны аб'есціся
калоссе павуцінне змена свет Палессе
Заданне 6
Да дадзеных слоў падбярыце аднакаранёвыя з падоўжанымі зычнымі (напрыклад: забыць – забыццё):
Вітаць, світаць, мазь, за бродам, корань, адзець, сто гадоў, заміраць, навокал, за полем, вясёлы.
Аб кантролі, аб прадукце, аб бюджэце, аб лідару, аб дагаворы, аб электродзе, аб робаце, аб холадзе, аб інструменце, аб вольце, аб біяграфіі, аб спісе, аб Васілю, аб шляху, аб гаі, аб снезе, аб слоўніку, аб торфе.
Заданне 9
Перакладзіце словазлучэнні на беларускую мову:
Благодарить сестру, просить друга, извините меня, шутить над ребёнком, смеяться над сестрой, идти за водой, послать за сестрой, отправиться за грибами, ходить по вече-рам, летать по ночам, видеться по субботам, встречаться по выходным, говорить о погоде, думать о весне, беспокоиться о родителях, больше его, старше сестры, женился на Тане, поехать за дровами, около трёх часов. Дзякаваць сястрЫ, прасіць сябра, прабачце МНЕ, жартаваць над дзіцем, смяяцца З СЯСТРЫ, ісці Па ВАДУ, паслаць ПА СЯСТРУ, адправіцца ПА ГРЫБЫ, хадзіць па веча-рам, лётаць па начах, бачыцца па суботах, сустракацца па выхАдных, казаць пра надвор'е, думаць пра вясну, турбавацца пра бацькоў, большЫ ЗА яго, старэйШЫ ЗА сЯстру, АЖАНІЦЦА З ТАНЯЙ, паехаць ПА ДРОВЫ, каля трох гадзін.
Заданне 10
Карыстаючыся тлумачальнымі даведнікамі, дайце азначэнні наступным тэрмінам:
Соцыум – сукупнасць людзей, аб'яднаных гістарычна абумоўленымі сацыяльнымі формамі сумеснага жыцця і дзейнасці. Палітыка – дзейнасць органаў дзяржаўнай улады і дзяржаўнага кіравання, якая адлюстроўвае грамадскі лад і эканамічную структуру краіны, а таксама дзейнасць партый і іншых арганізацый,грамадскіх груповак, вызначаная іх інтарэсамі і мэтамі. Гіпотэза – навуковая здагадка, якое высоўваецца для тлумачэння якіх-небудзь з'яў. Працэс – ход, развіццё якой-небудзь з'явы, паслядоўная змена станаў у развіцці чаго-небудзь. Аргумент – довад, доказ. Білінгвізм – ДВУХМОЎЕ Абсцыса – частка восі правільнай крывой лініі, адрэзаная ардынатаю, якая ідзе строма да восі. Лексікалогія – раздзел мовазнаўства, у якім вывучаецца лексіка як сукупнасць словаў мовы. Артэрыя – крывяносны сасуд, які нясе кроў ад сэрца да перыферыі. Аксіёма – сцвярджэнне, якое прымаецца без доказаў. Дыяметр – адрэзак, які злучае дзве кропкі на акружнасці (сферы), і які праходзіць праз цэнтр акружнасці (ці сферы), а таксама даўжыня гэтага адрэзка.
. Заданне 11
Растаўце знакі прыпынку ў наступных сказах (звяртайце ўвагу на правільнае ўжыванне у і ў):
1. Вясной і ўвосень тут нельга было прайсці ні балотам ,ні лесам. (І. Шамякін) 2. Вясёлы, радасны, узбуджаны Лабановіч злушчыўся з натоўпам і згубіўся ў ім. (Я. Колас) 3. Упалі першыя буйныя каплі дажджу, і нібыта крупінкі жывога срэбра задрыжалі і пакаціліся па дарожным пыле. (С. Грахоўскі) 4. Шчасце, кажуць, прыходзіць нечакана. 5. На прыгуменні, поруч з садам, павець з гумном стаяла радам, а пад паветкаю — прылады: вазок, калёсы, панарады, старыя сані, восі, колы і вулляў некалькі на пчолы. (Я. Колас) 6. Вішня не апала — зіма не настала. (Прыказка) 7. Расчасаўшы пышныя кудры, лес па пояс убраўся ў туман. (Я. Колас) 8. Яму проста не верыцца яшчэ, што будзе ён праз якое паўгадзіны ў родным горадзе ,дзе радзіўся ён, рос, жыў, працаваў. (М. Лынькоў) 9. Вясна была ранняя як і звычайна на Палессі. У лясах, на ўгрэвах, снег злазіў борзда і вызваленая з-пад снегу, зямля радасна выглядала на свет жоўтавата-шэрымі плямкамі; ужо выбіваўся і леташні бруснічнік, свежы і сакавіты, сухія галінкі вераску і ягадніку. Побач чыгункі, дзе так прыемна купаліся залатыя косы, сонейка ў зацішку зялёных хвой і чырванаватага маладога бярэзніку, ужо цягнулася доўгая жоўтая паласа адтаўшай зямлі. Яна шырэла з кожным днём, з кожнай гадзінай. (Я. Колас) 10. Прамыя вуглы мы бачым у наваколлі: прамы вугал утвараюць лініі перасячэння сцен і столі ў пакоі, два краі стала прамавугольнай формы і г.д. (Геаметрыя, падручнік для 10 кл.) 11. Можна сабе напрыклад уявіць, што над морам ляціць чайка так, што ўвесь час знаходзіцца над адным і тым жа грэбнем хвалі. (Г.Я. Макішаў) 12. Пры вывучэнні ліній метадам каардынат узнікаюць дзве задачы: 1) па геаметрычных уласцівасцях дадзенай лініі знайсці яе ўраўненне; 2) адваротная задача - па зададзенаму ўраўненню лініі даследаваць яе геаметрычныя ўласцівасці. (Геаметрыя, падручнік для 10 кл.) 13. Любое лічыльнае мноства бясконцае таму, што бясконцым з’яўляецца мноства натуральных лікаў на інтуітыўным узроўні. (І.Р. Кожух)
